Τα σημαντικά θέματα του παραεμπορίου και της παραοικονομίας ανέδειξε ο Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Πιερίας και μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος κ. Ηλίας Χατζηχριστοδούλου, στη Γενική Συνέλευση της Κ.Ε.Ε.Ε. που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, στις 22-23 Ιουνίου.
Το κείμενο της ομιλίας του κ. Χατζηχριστοδούλου
«Θα μου επιτρέψετε πριν ξεκινήσω την εισήγησή μου να ευχηθώ στη νέα κυβέρνηση καλή δύναμη στο δύσκολο έργο της και παράλληλα να εκφράσω μαζί με τον υπόλοιπο επιχειρηματικό κόσμο την ελπίδα ότι θα θέσει σε προτεραιότητα την εφαρμογή καίριων αποφάσεων για τη στήριξη της επιχειρηματικότητας και τη συνακόλουθη επανεκκίνηση των μηχανισμών ανάπτυξης της χώρας.
Σήμερα, λίγες ημέρες μετά την ανάληψη καθηκόντων της νέας Κυβέρνησης, η Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος ορθά θέτει επί τάπητος το θέμα του παραεμπορίου και της παραοικονομίας, που ομολογουμένως αποτελεί πλήγμα για το νόμιμο εμπόριο της χώρας μας.
Και αυτό δεν είναι τυχαίο.
Σε μια χώρα που ακροβατεί ανάμεσα στο ευρώ ή την επιστροφή στη δραχμή,
σε μια ανέλπιδη πραγματικότητα για την ελληνική επιχειρηματικότητα η οποία πλέον τρώει από τις σάρκες της για να κρατηθεί, θέλω να διαμηνύσω σε όλους τους τόνους ότι δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια ανοχής μίας κατάστασης στην οποία αρκετοί «ποιούν τη νήσσα».
Ίσως αυτά που θα αναφέρω στη συνέχεια δεν ευχαριστήσουν κάποιους. Είναι όμως αλήθειες. Αλήθειες που ματώνουν όσους προσπαθούν με το γράμμα του νόμου να λειτουργήσουν μια επιχείρηση.
Κυρίες και κύριοι,
Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι το παραεμπόριο και η παραοικονομία ανθούν στη χώρα μας με την ανοχή των ιθυνόντων για δεκαετίες τώρα. Σίγουρα υπήρξαν μέτρα και προσπάθειες για την πάταξη του παραεμπορίου, όπως ενδεικτικά να αναφέρω τις προσπάθειες που έγιναν πέρσι το καλοκαίρι με την αρωγή των δημοτικών αστυνομιών ανά την Ελλάδα όταν και κατασχέθηκαν τόνοι ειδών παραεμπορίου και στη συνέχεια καταστράφηκαν.
Δυστυχώς, όμως, το μέτρο αυτό δεν ήταν ποτέ αρκετό για την πάταξη του παραεμπορίου και μπορεί να χαρακτηριστεί αποσπασματικό κυρίως για τέσσερεις λόγους:
πρώτον, γιατί δεν χτυπήθηκε το πρόβλημα στη ρίζα του,
δεύτερον γιατί οι έλεγχοι δεν έχουν διάρκεια,
τρίτον γιατί ο αριθμός των εργαζομένων που διενεργούν αυτούς τους ελέγχους είναι πολύ περιορισμένος σε σχέση με την εξάπλωση του φαινομένου. Επίσης, οι ίδιοι τους είναι επιφορτισμένοι και με άλλες ευθύνες
τέταρτον γιατί είναι ανεξέλεγκτο το παράνομο μεταναστευτικό ρεύμα στη χώρα μας.
Αν και για πολλούς δεν είναι άγνωστα, θα ήθελα όμως να αναφέρω εν συντομία τα οικονομικά μεγέθη των επιπτώσεων του παραεμπορίου και της παραοικονομίας:
- 1. Ο τζίρος της παραοικονομίας στο σύνολό της στην Ελλάδα υπολογίζεται σε 69 δις ευρώ, δηλαδή στο 30% του ΑΕΠ.
- 2. Σύμφωνα με την έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), από αυτά υπολογίζεται ότι ο ετήσιος τζίρος του παραεμπορίου κάθε είδους ανέρχεται στα 25 δις ευρώ, στερώντας τουλάχιστον 9 δις ευρώ από ΦΠΑ και ασύλληπτη φορολογητέα ύλη.
- 3. Ο τζίρος των προϊόντων μαϊμού ανέρχεται στα 8-9 δις ευρώ εκ των οποίων το 20% αφορά την ένδυση – υπόδηση, το 15% τα είδη δώρων, το 10% τα ηλεκτρικά είδη και το 2,5% τα είδη ποτών – καπνού. Στην κατηγορία των τροφίμων το ποσοστό είναι ακόμη μη μετρίσιμο.
- 4. Οι απώλειες θέσεων εργασίας, ασφαλιστικών εισφορών και «λουκέτων» υπολογίζεται ότι ξεπερνά το 10% του ΑΕΠ.
- 5. Το κέρδος για τους μικροπωλητές ετησίως ανέρχεται στα 300 – 400 εκ. ευρώ, δηλαδή στις 3.000-4.000 ευρώ το χρόνο ο καθένας.
- 6. Το κέρδος για τους εισαγωγείς διακινητές αγγίζει το 1-1,5 δις ευρώ ετησίως.
Ακριβώς στα τελευταία δύο αυτά σημεία βρίσκεται η ρίζα του προβλήματος όπου οφείλουμε να επικεντρωθούμε, αν θέλουμε πραγματικά να αντιμετωπίσουμε το παραεμπόριο. Το πρόβλημα δεν είναι οι μικροπωλητές, ως ο τελευταίος τροχός της αμάξης, αλλά οι εισαγωγείς – διακινητές.
θα παρομοίαζα την αντιμετώπιση της κατάστασης του παραεμπορίου μ’ αυτή της καταπολέμησης των ναρκωτικών. Δηλαδή, αντί να επικεντρωνόμαστε στους εμπόρους των ναρκωτικών, συλλαμβάνουμε μικρο-διακινητές που στην πλειοψηφία τους είναι οι ίδιοι τους ναρκομανείς που προσπαθούν να εξασφαλίσουν τη δόση τους.
Παντού γύρω μας, από τις παραλίες έως τα εμπορικά κέντρα των πόλεων, το μόνιμο θέαμα είναι οι περιπλανώμενοι και παραφορτωμένοι Ασιάτες και Αφρικανοί μικρέμποροι – θύματα οι περισσότεροι σ’ ένα παράνομο κύκλωμα μεσαζόντων. Οι πιο πολλοί δεν διαθέτουν τα νόμιμα χαρτιά και απασχολούνται στο παράνομο εμπόριο αποσκοπώντας στην εξασφάλιση χρημάτων για την επιβίωσή τους ή για να ταξιδέψουν σε άλλους εκτός Ελλάδος προορισμούς. Χρεώνονται όμως την προαγορά των λαθραίων εμπορευμάτων που διακινούν στη χώρα. Κάθε φορά λοιπόν που οι αρμόδιες ελληνικές αρχές επιτελούν το έργο τους κατάσχοντας αυτά τα αντικείμενα, μεγαλώνει η εξάρτησή τους από τους μεγαλοεισαγωγείς καθώς μεγαλώνει και το χρέος τους.
Κυρίες και κύριοι,
Ας μην κλείνουμε τα μάτια στην πραγματικότητα: το παραεμπόριο και η παραοικονομία ανθούν στη χώρα μας και κερδοφορούν εις βάρος των νόμιμων επιχειρηματιών γιατί απλά υπάρχει αδυναμία συντονισμού των αρμόδιων ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους.
Αν θα με ρωτούσατε σε ποια επιχειρήματα στηρίζω αυτή τη διαπίστωση θα σας απαντούσα μέσα από την ανάλυση της αλυσίδας παραγωγής και διάθεσης των λαθραίων εμπορευμάτων.
Πρώτο στάδιο: Αλλοδαποί και έλληνες μεγάλο – εισαγωγείς εισάγουν λαθραία μεγάλες ποσότητες προϊόντων μέσα από θαλάσσιες και χερσαίες οδούς. Να τονίσουμε ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη και τα Βαλκάνια που στερείται συστημάτων ανίχνευσης ναρκωτικών ουσιών, λαθρεμπορίου, παραεμπορίου και λαθρομετανάστευσης, ενώ τα οφέλη από τη χρήση τέτοιων συστημάτων θα ήταν η μεγιστοποίηση των εσόδων του Δημοσίου. Τα δίκτυα διακίνησης προϊόντων απομιμήσεων είναι διεθνή, αλληλεπικαλύπτονται και σε συνδυασμό με άλλες παράνομες δραστηριότητες, είναι διαρκώς εξελισσόμενα, λόγω της αξιοποίησης των Νέων Τεχνολογιών και εκμεταλλεύονται τα διάφορα ελεγκτικά κενά που εμφανίζονται σε κάθε χώρα. Στην Ελλάδα, τα λιμάνια του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης φαίνεται ότι συνιστούν τα κύρια κέντρα διακίνησης, ενώ τα λιμάνια της Πάτρας και της Ηγουμενίτσας, αλλά και οι οδικές πύλες είναι οι πρώτοι υποδοχείς των φορτίων, από τις χώρες της Ε.Ε..
Δεύτερο στάδιο:. Στη συνέχεια τα εμπορεύματα του παραεμπορίου αποθηκεύονται στην Αθήνα, την Θεσσαλονίκη και άλλα σημεία για τη διακίνησή τους. Τα προϊόντα αυτά διακινούνται με τη συνέργεια ή την ανοχή κάποιων αρχών.
Τρίτο στάδιο: οι μικροπωλητές, κυρίως Ασιάτες και Αφρικανοί, προαγοράζουν το εμπόρευμα. Επίσης τμήμα του εμπορεύματος διακινείται σε μαγαζιά όπου πωλείται μέσω διαφορετικής τιμολόγησης σε πολύ υψηλότερες τιμές. Οι μικροπωλητές είναι οι πιο εκτεθειμένοι στον κίνδυνο καθώς κινούνται σε ολόκληρη την Ελλάδα για να πουλήσουν έναντι μικρού κέρδους το εμπόρευμα. Από τον Μάιο του 2011, όταν εφαρμόστηκε η τροπολογία για την καταπολέμηση του παραεμπορίου που σήμερα είναι ο νόμος 4038/12, παρατηρείται αύξηση των κατασχέσεων των προϊόντων του παραεμπορίου από όργανα της δημοτικής αστυνομίας, και των Κλιμακίων Ελέγχου Λαϊκών Αγορών, με αρμοδιότητες ανάλογες με αυτές του ΣΔΟΕ που προχωρούν στην καταστροφή των προϊόντων αυτών. Θα ήταν παράλειψή μου, όμως, να μην αναφέρω ότι στην παρουσίαση του σχεδίου τροπολογίας συμμετείχαν ο νυν Πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος και Πρόεδρος του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών κ. Κωνσταντίνος Μίχαλος, ο πρώην πρόεδρος της Κ.Ε.Ε.Ε. κ. Γιώργος Κασιμάτης, ο Πρόεδρος της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδος κ. Δημήτρης Ασημακόπουλος, ο Πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου κ. Βασίλης Κορκίδης και ο Πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Αθήνας κ. Παναγής Καρέλας. Βέβαια, όπως προείπα, το κυνηγητό των μικροπωλητών σε παραλίες και δρόμους δεν αρκεί από μόνο του για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου. Όπως, επίσης, δεν επαρκεί σε όλες τις περιοχές ο αριθμός των υπαλλήλων που επιβαρύνονται με τη διενέργεια αυτών των ελέγχων. Εδώ χρειάζονται τολμηρές πολιτικές.
Σχετικά με την παραοικονομία, θα ήθελα να θέσω ενώπιών σας και το θέμα του τρόπου λειτουργίας των αλλοδαπών καταστημάτων, και αναφέρομαι κυρίως στα κινέζικα που ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια σε κάθε περιοχή. Φυσικά θα χρειαζόμασταν άλλη μία ώρα για την πλήρη ανάλυση του ζητήματος. Εν συντομία, όμως, θα ήθελα να επισημάνω τα εξής στοιχεία: ακόμη και κινέζικα προϊόντα να ήθελε να πουλήσει ένας έλληνας επιχειρηματίας πάλι δεν θα μπορούσε να ανταγωνιστεί τον Κινέζο γιατί ο έλληνας λιανέμπορος, ειδικά λόγω των ελέγχων που δέχεται, έχει μάθει να κόβει αποδείξεις, δεν κρατά ανασφάλιστο προσωπικό, πληρώνει υπέρογκες ασφαλιστικές εισφορές και δεν τον βοηθά κανείς στην πληρωμή των υψηλών ενοικίων του. Ακόμη, λόγω του ότι τα επίσημα έγγραφα των υπηκόων αλλοδαπών χωρών, όπως είναι οι Κινέζοι, δεν μεταφράζονται, δίνεται άλλοθι και στους ελεγκτικούς μηχανισμούς να ισχυριστούν, και λογικό είναι, ότι δεν μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους καθώς, όπως αναφέρουν και στελέχη από την Επιθεώρηση Εργασίας, σε επί τόπιους ελέγχους έχοντας λίγο – πολύ όλοι την ίδια φυσιογνωμία και τα έγγραφά τους μόνο στην κινεζική γλώσσα εξαφανίζονται στο λεπτό αφήνοντας περιθώρια για τη συνέχιση της παράνομης δραστηριότητας. Επίσης να θυμίσω ότι το 2009 πραγματοποιήθηκε σχετική ευρεία σύσκεψη στο Επιμελητήριο Πιερίας για τη λειτουργία των αλλοδαπών καταστημάτων, όπου όλοι οι εκπρόσωποι των Επιμελητηρίων τοποθετήθηκαν σχετικά και συνυπογράψαμε σχετικό υπόμνημα.
Κυρίες και κύριοι,
Η Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος θα ήθελε να θέσει ενώπιον όλων συγκεκριμένες προτάσεις για την πάταξη του παραεμπορίου και της παραοικονομίας με την πεποίθηση ότι ο καθένας, από τη θέση την οποία κατέχει, θα καταβάλει την καλύτερη δυνατή προσπάθεια για την εξάλειψη του φαινομένου.
- 1. Αποτελεσματικότερος έλεγχος στα τελωνεία κατά την είσοδο των προϊόντων αυτών στη χώρα μας. Εφιστούμε κυρίως την προσοχή στα μεγάλα λιμάνια ζητώντας να γίνεται χρήση σύγχρονων συστημάτων ελέγχου ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των δεσμευόμενων προϊόντων.
- 2. Διενέργεια αυστηρών ελέγχων στις αποθήκες όπου συγκεντρώνονται τα προϊόντα του παραεμπορίου.
- 3. Διενέργεια αυστηρών και συνεχών ελέγχων στο δίκτυο πώλησης, στα πεζοδρόμια, τους δρόμους, τις πλατείες, στους παράνομους μικροπωλητές. Όχι στους δειγματοληπτικούς – αποσπασματικούς ελέγχους σε επιλεγμένα σημεία.
- 4. Συντονισμός μεταξύ των διαφόρων αρμοδίων ελεγκτικών οργάνων και πλήρης αποσαφήνιση της αποστολής τους. Πολύ συγκεκριμένα, υπάρχει ο Ν. 4038/12 και ζητάμε την εφαρμογή του. Για να το πω με απλά λόγια, χρειαζόμαστε ένα αυτοκίνητο με δημοτική αστυνομία, όργανο από την ΕΛΑΣ ή τη συνοριοφυλακή, έναν αρμόδιο από το τμήμα εμπορίου των εκάστοτε περιφερειακών ενοτήτων και κατά προτίμηση κάποιον εκπρόσωπο του ΣΔΟΕ ή και του λιμεναρχείου σε περιπτώσεις όπου εμπίπτει στην αρμοδιότητά τους. Έτσι λύνεται πρακτικά το ζήτημα του ελέγχου, απλά χρειάζεται συντονισμός.
- 5. Δημιουργία ανεξάρτητου Σώματος Δίωξης Παραεμπορίου που θα επιφορτιστεί με το έργο της πάταξης του παραεμπορίου και του λαθρεμπορίου.
- 6. Να τεθεί άμεσα σε εφαρμογή μια αποτελεσματική μεταναστευτική πολιτική. Και αυτό διότι το παραεμπόριο είναι αλληλένδετο με τη λαθρομετανάστευση καθώς για να πειστούν οι λαθρομετανάστες ότι δεν έχουν δυνατότητα να βγάζουν μεροκάματα θα πρέπει να κηρυχθεί άμεσος πόλεμος στο παραεμπόριο. Τότε θα εξασφαλίσουμε τις κατάλληλες συνθήκες για τον οικειοθελή επαναπατρισμό τους.
- 7. Πρόταση για καμπάνιες ενημέρωσης των καταναλωτών για τους κινδύνους που ενέχουν τα προϊόντα απομιμήσεων, αλλά και για τις αρνητικές συνέπειες που έχει το παραεμπόριο για την ελληνική αγορά και την απασχόληση. Στο σημείο αυτό προτείνεται η έκτακτη συνδρομή 4.000-5.000 ευρώ από όλα τα Επιμελητήρια προς την Κεντρική Ένωση με στόχο τη διενέργεια στοχευμένης διαφημιστικής καμπάνιας κατά του παραεμπορίου στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης Εθνικής Εμβέλειας. Η καμπάνια αυτή θα είναι στη διάθεση όλων των Επιμελητηρίων ώστε να έχουν τη δυνατότητα, αν το επιθυμούν, να την προωθήσουν και στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης της περιοχής τους.
Κυρίες και κύριοι,
Ήρθε η ώρα να λάβουμε σοβαρά μέτρα, αν θέλουμε να προστατέψουμε το εμπόριο και κατ’ επέκταση την οικονομία της χώρας μας. Η αδράνεια σημαίνει συμμετοχή και διαιώνιση του φαινομένου. Η πάταξη ή μη του παραεμπορίου και της παραοικονομίας είναι υποχρέωση και ευθύνη όλων μας.
